Przycinanie drzew i krzewów

Niektóre drzewa i krzewy powinny być przycinane co roku, by zdrowo rosły – zagęszczały się, kwitły, obficie owocowały (w przypadku gatunków owocowych). Inne, wbrew pozorom, w ogóle nie wymagają przycięcia. 

W praktyce oznacza to, że zarówno niepoprawne, jak i… niepotrzebnie przeprowadzone cięcie może prowadzić do trwałego uszkodzenia roślin. W skrajnych przypadkach przyczynia się nawet do ich zamierania!

Z tego względu, zanim sięgniesz po sekator czy pilarkę ustal, czy w ogóle powinieneś przycinać drzewa, krzewy rosnące w Twoim ogrodzie, a jeśli tak – jakie gatunki, kiedy i w jaki sposób to zrobić?

Jak przycinać drzewa i krzewy? 

Podstawowe rodzaje przycinania drzew i krzewów

1. cięcie pielęgnacyjne

Usunięcie wszystkich suchych, chorych i uszkodzonych (nadłamanych, nadgryzionych przez szkodniki etc.) pędów oraz gałęzi.

2. cięcie formujące

Drzewom pomaga utrzymać dominację przewodnika - pnia głównego w stosunku do pozostałych pędów tworzących koronę drzewa. Co więcej, umożliwia równomierne rozłożenie się gałęzi. Cięcie formujące decyduje więc o wyglądzie korony, a także jej wytrzymałości na rozłamanie, dzięki usuwaniu gałęzi rosnących pod kątem ostrym.

Krzewom umożliwia pięknie zagęszczanie się, szczególnie w niższych partiach. W tym przypadku cięcie formujące obejmuje usuwanie: wierzchołków pędów, odrostów pędowych i krzyżujących się gałązek zniekształcających wierzchołek, które ograniczają ilość światła, jaka do niego dociera.

3.cięcie odmładzające

Wykonuje się wyłącznie u drzew i krzewów wiekowych, szybko rosnących, które po radykalnym cięciu łatwo wypuszczają młode pędy. Polega na sukcesywnym usuwaniu chorych i uszkodzonych lub połamanych latorośli, gałęzi, a także konarów drzew.

U starszych krzewów należy dodatkowo skrócić zdrewniałe pędy na wysokość od 20 cm do maksymalnie 30 cm nad ziemią. W przypadku rośliny mało rozgałęzionej przeprowadź radykalne cięcie odmładzające, tj. stare pędy przytnij tuż nad ziemią.

4. cięcie sanitarne

Polega na usunięciu chorych, uszkodzonych pędów, które są potencjalnym ogniskiem infekcji. Wykonuje się je u wszystkich drzew i krzewów zarówno wiekowych, jak i młodych - nowo posadzonych. 

5. cięcie prześwietlające

Usunięcie pędów krzyżujących się w celu rozluźnienia korony i dopuszczenia do jej wnętrza naturalnego światła.

UWAGA!

Wykonując cięcie prześwietlające, jednorazowo możesz usunąć 

maksymalnie 15% masy korony drzewa.

Zbyt intensywne cięcie skutkuje dopuszczeniem zbyt dużej ilości światła do wnętrza korony, co w połączeniu ze sporym ubytkiem nadziemnej masy drzewa może doprowadzić do jego obumarcia. Niezależnie od jego wieku.

6. Cięcie korygujące

Wykonuje się u starszych drzew i krzewów o nieprawidłowo ukształtowanych koronach. Pozwala utrzymać ich wielkość i regularny kształt pod kontrolą. Cięcie korygujące polega na usunięciu pędów, gałęzi zbyt wybujałych, wrastających do wnętrza roślin czy krzyżujących się (ocierających korę).

Wiosną warto popracować nad formą, także roślin w ogrodzie! Dzięki sezonowemu cięciu, drzewa i krzewy odzyskują nienaganną kondycję. Ty natomiast zyskujesz —  wymarzony, naturalnie piękny ogród.

Kiedy przycinać drzewa i krzewy?

Kiedy przypada dogodny czas na przycięcie krzewów i drzew rosnących wokół domu? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna; chcąc jej udzielić, należy wziąć pod uwagę ich cechy biologiczne, do których należą:

1. Pora kwitnienia,
2. Rodzaj rośliny (liściasta / iglasta),
3. Rodzaj pędów, na jakich zawiązują się nowe pąki kwiatowe (zeszłoroczne / tegoroczne).

Kiedy przycinać drzewa? 

Drzewa to pierwsza grupa roślin, która wymaga systematycznego cięcia.

1. ułatwia przyjęcie się drzew,
2. zapewnia prawidłowe rozrastanie się korzeni,
3. zapobiega rozrastaniu się gałęzi w niewłaściwym kierunku.
4. pozwala zachować odpowiednią wysokość drzewa,
5. podnosi odporność i wytrzymałość np. na rozłamanie,
6. przyśpiesza wzrost młodych pędów (zagęszczanie korony).

Cięcie drzew liściastych

• młode drzewa liściaste

Młode drzewa potrzebują cięcia formującego. Dzięki niemu, po kilku latach zyskują naturalnie piękny pokrój, a ich konary są rozłożone pod równym, odpowiednio szerokim kątem. Co z kolei sprawia, że zimą pod ciężarem śniegu nie wyłamują się.

• wiekowe drzewa liściaste

Stare drzewa, choć bardzo potrzebują cięcia – pielęgnacyjnego, prześwietlającego i korygującego – bardzo źle je znoszą. To „zło konieczne” ze względu na trudno gojące się rany. Mogą zabliźniać się latami… albo wcale - jak np. w przypadku orzecha, czy robinii.

Drzewo do odbudowania utraconych części kory - naturalnej bariery chroniącej przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi - wykorzystuje większość zmagazynowanych składników odżywczych. Co z kolei sprawia, że słabnie. Traci odporność, staje się łatwo podatne na choroby czy uszkodzenia, a nowe pędy są słabiej związane z drzewem, przez co często łamią się lub wręcz odłamują. 

Na szczęście możesz pomóc drzewu w regeneracji, stosując specjalną maść ogrodniczą na rany po cięciu. Preparat tworzy na powierzchni rany fizyczną barierę (powłokę), która chroni przed pojawieniem się oraz rozwojem infekcji grzybowych i bakteryjnych.

Jak stosować maść na rany po cięciu?

1. Oczyść drzewo w miejscu, gdzie powstała rana po cięciu.
2. Rozprowadź maść równomiernie na powierzchni rany oraz 2 cm poza jej granicami (za pomocą szczoteczki dołączonej do opakowania).

• formowanie koron drzew

Formowanie korony drzew liściastych to zabieg, który możesz wykonywać przez cały rok, choć… w trosce o ich kondycję warto z nim poczekać do wczesnej zimy lub nawet przedwiośnia. Najlepiej takie prace zaplanować na okres listopad – marzec. Wyjątkami od reguły są: klon, grab i brzoza - tzw. drzewa „płaczące”, których korony przycina się latem; od czerwca do września. Panujące wówczas warunki: słoneczna pogoda, długo utrzymująca się dodatnia temperatura oraz brak przymrozków; sprzyja zabliźnianiu się ran po cięciu.

Cięcie drzew iglastych

Drzewa iglaste podobnie jak krzewy z reguły potrzebują jedynie cięcia sanitarnego, usunięcia nieestetycznych, uszkodzonych lub chorych gałęzi. Formowanie korony drzew iglastych jest zupełnie zbędne; rozrastając się, zachowuje naturalny kształt (właściwy dla danego gatunku czy konkretnej odmiany).

Cięcie drzew owocowych

• drzewa owocowe odporne na niskie temperatury

Jabłonie, grusze możesz przyciąć bez obaw jeszcze przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego; na przedwiośniu (luty-marzec).

• drzewa owocowe wrażliwe na niskie temperatury, ale odporne na przymrozki

Śliwy, morele, brzoskwinie, nektaryny gotowe są do cięcia prześwietlającego i korygującego na wiosnę – początkiem kwietnia.

• drzewa nieodporne na niskie temperatury

Wiśnie i czereśnie, czyli gatunki, najbardziej podatne na uszkodzenia kory wskutek przemarznięcia, przytnij dopiero latem. Po zbiorach podobnie jak krzewy owocowe.

Nieprzycinane drzewa owocowe bardzo szybko rozrastają i zagęszczają się, utrudniając zbiory. Co więcej, duża ilość przyrostów w postaci drobnych gałązek przełoży się na mniejsze i gorszej jakości – plony w kolejnych latach.

Kiedy przycinać krzewy?

Krzewy to druga grupa roślin, która wymaga systematycznego cięcia.

1. poprawia kwitnienie,
2. pobudza je do intensywnego wzrostu,
3. pomaga utrzymać ładną, zwartą, formę.
4. zapobiega niekontrolowanemu wzrostowi pędów,
5. umożliwia zawiązanie pąków kwiatowych na nadchodzący sezon,
6. zwiększa odporność na patogeny chorobotwórcze (bakterie, grzyby).

Cięcie krzewów młodych, nowo posadzonych

• krzewy z zakrytymi korzeniami

Sadzonki liściaste i iglaste z zakrytymi korzeniami (sprzedawane w donicach), jeśli zostały ładnie przycięte w szkółce, to cięcia właściwie nie wymagają.

• krzewy z odkrytymi korzeniami

W tym przypadku sezonowe cięcie jest niezwykle ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym. Ma na celu wyrównanie dysproporcji pomiędzy niewielką częścią podziemną - korzeniami, które zostały mocno zredukowane podczas wykopywania krzewów w szkółce - a rozrośniętą częścią nadziemną.

Jak prawidłowo przyciąć młode krzewy z odkrytą bryłą korzeniową?

Pędy zdrewniałe, uszkodzone, chore wytnij w całości. Te, na których widoczne są pączki kwiatowe, jedynie skróć wykonując cięcie ok. 0,5 cm nad najwyżej kwitnącym pączkiem.

Cięcie krzewów liściastych

• Cięcie krzewów liściastych kwitnących na pędach zeszłorocznych

Krzewy liściaste kwitnące wiosną – (m.in.) forsycja, krzewuszka, migdałek, wawrzynek, lilak, tawuły (wczesna i van Houtta) – wymagają cięcia co roku; od końca lutego do połowy kwietnia. Innymi słowy, w fazie zielonego, ale nieotwartego jeszcze pąka, kiedy temperatura powietrza w dzień utrzymuje się powyżej 0 stopni Celsjusza, w nocy natomiast spada maksymalnie do -5.

Krzewy liściaste kwitnące latem – (m.in.) jaśminowiec, żylistek – przycinaj raz na 2-3 lata; w czerwcu. Rośliny te zawiązują pąki kwiatowe w lecie, już po kwitnieniu, dlatego za częste czy zbyt późne (w lipcu, sierpniu…) cięcie może ograniczyć przyrost nowych kwiatów w sezonie.

Krzewy kwitnące na pędach zeszłorocznych przycina się o różnych porach roku, ale w ten sam sposób. Młode pędy jednoroczne skróć co najmniej o 1/3 a maksymalnie 3/4 długości.

• Cięcie krzewów liściastych kwitnących na pędach tegorocznych

Budleję, róże (wielo-, wielkokwiatowe), hortensję bukietową, wrzosy – gatunki krzewów liściastych kwitnących na pędach tegorocznych – przycinaj co roku; od lutego do momentu rozpoczęcia okresu wegetacji. 

Najstarsze gałązki przytnij ok. 15-30 cm nad ziemią w taki sposób, by na każdym pozostało od dwóch do czterech zdrowych pąków. W niedługim czasie rośliny zaczną pięknie rozgałęziać się, przy jednoczesnym zachowaniu regularnej, zwartej formy. Zakwitną jeszcze w tym roku.

Na krzewach nieprzyciętych pojawią się co prawda kwiaty, ale bardzo drobne. Z biegiem lat kwitnienie będzie zanikać.

Cięcie krzewów iglastych

Krzewy iglaste niezależnie od gatunku wymagają, z reguły corocznego, cięcia sanitarnego. Możesz przeprowadzać je o każdej porze roku – zawsze, kiedy konieczne jest usunięcie pędów uszkodzonych, będących potencjalnym siedliskiem chorób.

Cyprysik Lawsona, sosna bośniacka Smidtii, tuja Globosa to jedne z najpopularniejszych gatunków krzewów iglastych. Dzięki właściwej pielęgnacji - prawidłowemu cięciu - zwykują atrakcyjny wygląd, od którego ciężko oderwać oczy! Ciekawe, jak prezentowałyby się w Twoim ogrodzie?

Iglaki bez większego problemu zachowują naturalny pokrój (właściwy dla danego gatunku czy konkretnej odmiany). Możesz je delikatnie skorygować, usuwając pojedyncze wybujałe pędy, które wyrastają poza regularny obrys formy. Nie musisz ich jednak formować. 

Chyba że chcesz nadać im zupełnie nowy kształt – stożka, kuli czy innej figury geometrycznej.

W przypadku krzewów iglastych najlepszy termin na wykonanie cięcia formującego przypada wczesną wiosną. Przed rozpoczęciem okresu wegetacyjnego; u sosen – przed wyrośnięciem igieł na młodych pędach.

Cięcie krzewów owocowych

• krzewy owocowe odporne na niskie temperatury

Krzewy agrestu, aronii, borówki amerykańskiej, porzeczek i malin owocujących jesienią na pędach tegorocznych przytnij wczesną wiosną (luty – marzec).

• krzewy owocowe nieodporne na niskie temperatury

Krzewy malin owocujących na pędach jednorocznych oraz jeżyny przytnij dopiero w lecie, już po zbiorach. Wówczas wytnij wszystkie pędy, na których rosły owoce.

Jakich roślin NIE PRZYCINAĆ?

1. azalie, 
2. oczary,
3. złotokap,
4. magnolie, 
5. świdośliwa,
6. ostrokrzewy.
7. różaneczniki,
8. klon palmowy, 
9. ketmia syryjska, 
10. sumak octowiec,
11. perukowiec podolski,
12. wawrzynek wilczełyko.

Wymienione rośliny nie tolerują cięcia. W ich przypadku zabieg przyniesie skutek odwrotny do zamierzonego. Utracą przyjemny dla oczu kształt, przestaną kwitnąć. Pozostaną jedynie marną wiązką uszkodzonych pędów niezdolnych do zawiązania pąków kwiatowych.

Sezonowe cięcie to bardzo ważny element pielęgnacji ogrodu. Wykonane starannie – zgodnie ze sztuką, we właściwym czasie, za pomocą profesjonalnego sprzętu - sprawia, że rośliny odzyskują nienaganną kondycję, a tym samym naturalnie piękny wygląd.